Meer dan de helft van de Nederlandse gemeenten kent sinds 2021 een afname van het aantal kinderdagverblijven, terwijl de vraag juist toeneemt. Dit leidt tot een groeiende druk op de kinderopvang, zo blijkt uit cijfers van het CBS die wij analyseerden. Gemeenten zoals Urk, Hardinxveld-Giessendam, Tholen en Barneveld kampen met een tekort aan opvangplekken. Volgens mede-oprichter Jasmijn Kok Nina.care draagt dit tekort bij aan een stijgende vraag naar au pairs.
In maar liefst driekwart van de Nederlandse gemeenten is de capaciteit van kinderdagverblijven minder dan 50 procent. Dit betekent dat het aantal kinderen dat naar de opvang gaat minstens twee keer zo groot is als het aantal beschikbare plekken. Hierdoor nemen wachtlijsten toe en kunnen kinderen niet altijd op de gewenste dagen naar de opvang. Dit betekent echter niet dat voor de helft van de kinderen helemaal geen plek is, aangezien de meeste kinderen gemiddeld twee dagen per week naar de opvang gaan.
Opvangcapaciteit in twee derde gemeenten afgenomen
In 242 van de 342 gemeenten (65 procent) is de opvangcapaciteit tussen 2021 en 2023 afgenomen. Dit komt deels doordat het aantal kinderen is toegenomen, wat heeft geleid tot een grotere vraag naar opvang. Uit ons onderzoek blijkt echter dat in meer dan de helft van de gemeenten ook het aantal beschikbare kindplaatsen is gedaald. Dit lijkt vooral een gevolg te zijn van personeelstekorten in combinatie met strengere regelgeving. Door de aangescherpte beroepskracht-kindratio, met name in de babyopvang, zijn er meer medewerkers nodig, terwijl veel kinderopvanglocaties juist moeite hebben om voldoende gekwalificeerd personeel te vinden.
Kinderdagverblijf verder weg
Een jaar geleden berichtte het AD nog over een ‘massale leegloop’ van de kinderopvang. Ruim 14.000 kinderopvangmedewerkers vonden in een halfjaar tijd een nieuwe baan, veelal in het basisonderwijs. Daar liggen de salarissen aanzienlijk hoger en zijn er meer doorgroeimogelijkheden. Dat lijkt nu ook effect te hebben op de beschikbaarheid van kinderdagverblijven.
Zo nam in 92 van de 342 gemeenten de gemiddelde afstand van een huishouden tot een kinderdagverblijf toe. In slechts 14 gemeenten daalde dit getal daarentegen. En het aantal kinderdagverblijven binnen 3 kilometer afstand daalde zelfs in de helft van alle gemeenten. Vooral in de gemeente Simpelveld liep het aantal beschikbare locaties flink terug. Waar er in 2021 nog gemiddeld 2,4 kinderdagverblijven per 3 kilometer te vinden waren, waren dit er in 2023 nog maar 1,7. Ook onder meer het eveneens Limburgse Roerdalen, Reusel-De Mierden, Rozendaal en Gouda kenden een behoorlijke afname.
Steeds vaker een au pair
Steeds vaker kunnen ouders hun kind niet op de gewenste dagen, of soms zelfs helemaal niet, naar de opvang brengen. Hierdoor kiezen steeds meer ouders voor een au pair. Jasmijn Kok van Nina.care zegt hierover: “Het aantal huishoudens met een au pair is de afgelopen drie jaar met ruim een derde toegenomen. Een au pair woont bij het gezin in en is daardoor veel flexibeler dan reguliere opvang. Voor ouders met flexibele werktijden is dat ideaal. Bovendien krijgt een kind van een au pair natuurlijk meer persoonlijke aandacht dan bij de opvang.”