Er zijn zoveel momenten dat een situatie een kind overkomt en had er in het handelen voorafgaand aan het conflict niks veranderd kunnen worden. Het kind heeft dan tijdens het conflict een volwassene nodig om weet kalm te worden.
In deze blog gaan we daar aandacht aan besteden. Wat kunnen wij als volwassenen doen om conflictsituaties voor kinderen dragelijk te maken? Hoe kunnen wij een gespannen kind herkennen? En vergeet niet, van elke conflictsituatie kan een kind leren!
Ben je benieuwd of je in jouw handelen voorafgaand aan een conflictsituatie iets had kunnen veranderen? Tip! Lees dan ook de blog ‘’Waar komt het lastige gedrag vandaan?’’
Wat is gedrag eigenlijk?
Gedrag komt voor uit alles wat we denken, voelen, waarnemen, kunnen en vinden. Het is alles wat mensen doen of juist niet doen. Dat laatste klinkt misschien vreemd, maar ook door iets niet te doen, druk je uit wat je denkt, vindt of voelt. Denk maar aan een kind dat stil in een hoekje gaat zitten omdat het boos is. Misschien zie je op het eerste oog weinig aan het kind. Maar als je het wat langer kent, weet je wel of dit voor het kind normaal is of niet. Het is daarom zo enorm van belang om kinderen en hun gedrag altijd te monitoren.
Hoe jong of oud kinderen ook zijn in hun doen en laten, kan je veel aflezen. Elk kind bouwt op zijn eigen manier spanning op en elk kind heeft tijdens deze spanningsopbouw wat anders nodig. Om erachter te komen hoe een spanningsopbouw verloopt bij een kind, is het belangrijk om te kijken naar het gedrag van het kind.
Gedrag van een gespannen kind
Het kind kan spanning uiten door:
- Snel overstuur te raken
- Huilerig te zijn
- Zich terug te trekken, niet meer bereikbaar te zijn
- Claimerig te doen
- Angstig te zijn
- Slecht slapen
Het ene kind zijn emmertje is sneller vol dan dat van een ander. Er zijn 4 fases van spanningsopbouw;
- 0 groen – rust en ontspannen
- 1 geel – lichte spanning en onrust of angst voor controleverlies
- 2 oranje – toenemende spanning; gedeeltelijke controleverlies
- 3 rood – controleverlies; zeer hoge spanning
Elk kind laat in elke fase iets anders zien, dat maakt natuurlijk elke kind ook zo uniek! Hierdoor is het wel lastig om bij elk kind de spanningsopbouw te herkennen en hierop in te spelen. Ik heb hier een hulpmiddel voor; het signaleringsplan!
Signaleringsplan
Een signaleringsplan is een waardevol instrument dat kan helpen bij het kalmeren van kinderen en het ondersteunen van hun geestelijke gezondheid. Door vroege voortekenen van psychische klachten te herkennen, kunnen ouders en andere mensen in het leven van het kind erop wijzen en passende maatregelen nemen.
Het biedt een gedetailleerde beschrijving van de symptomen en gedachten die het kind kan ervaren. Het helpt ook bij het identificeren van strategieën en acties die kunnen bijdragen aan het herstel.
Door het signaleringsplan actief te gebruiken, kunnen naasten de nodige steun bieden en het kind helpen om zich kalmer te voelen. Het is een instrument dat de communicatie en samenwerking bevordert, en uiteindelijk bijdraagt aan het welzijn en herstel van het kind.
Het plan helpt ouders om de signalen en kenmerken te identificeren die kunnen wijzen op een moeilijke periode voor het kind. Door deze signalen te herkennen, kunnen ouders snel acties en maatregelen ondernemen om te helpen bij het herstellen van het evenwicht en het kalmeren van hun kind.
Door proactief te zijn en aandacht te besteden aan de gevoelens en behoeften van hun kinderen, kunnen ouders de juiste ondersteuning bieden en hen helpen omgaan met moeilijke situaties.
Voorbeeld signaleringsplan
| Fase | Wat zie je aan gedrag? | Wat kan helpen? |
| 1 Groen rust en ontspannen | Tom is ontspannen wanneer hij zelfstandig met zijn speelgoed speelt.Tom zoekt zelf andere kinderen op om mee te spelen en wordt hier blij van. Tom vindt het fijn als zijn omgeving overzichtelijk en opgeruimd is. Tom vindt het prettig om in de speelkamer te spelen. Tom is zindelijk en gaat zelfstandig naar de toilet. Wanneer Tom iets niet lukt, geeft hij niet op en probeert hij het nog een keer. | Op gehoor- en oogafstand van Tom zijn. Tom complimentjes geven.De omgeving van Tom opgeruimd houden. Tom stimuleren tot samenspel.Tom regelmatig een knuffel, schouderklopje, knipoog geven. Wanneer Tom om hulp vraagt, het hem eerst zelf laten proberen. |
| 2 Geel lichte spanning en onrust of angst voor controleverlies | Tom is huilerig en wilt regelmatig op schoot. Tom heeft behoefte aan nabijheid van een volwassenen tijdens spel. Tom vindt het prettig om spelideeën te krijgen.Tom vindt het prettig om alleen te spelen. Wanneer Tom naar de toilet moet, vraagt hij je mee en wilt hij dit niet alleen doen. Tom wordt druk van samenspel. Hij gaat dan gillen en rond rennen. Wanneer Tom iets niet lukt geeft hij op en vraagt hij zelfstandig hulp. Tom heeft een verminderde eetlust. | Tom fysieke nabijheid geven door hem op schoot te nemen.Aansluiten bij Tom zijn spel. Door erbij te gaan zitten en spelideeën aan te reiken. Tom in de speelkamer laten spelen. Met Tom mee naar de toilet, als hij dit vraagt. Wanneer Tom samenspel opzoekt, ander spelmateriaal aanbieden. Wanneer Tom om hulp vraagt, hem direct helpen en het hem niet eerst zelf laten uitproberen. |
| 3 Oranje toenemende spanning; gedeeltelijke controleverlies | Als Tom iets niet lukt gooit hij met de spullen, kijkt hij naar beneden, begint hard te huilen en kan hij niet om hulp vragen. Tom gaat ver uit de buurt van een volwassen spelen.Tom kan een ongelukje krijgen in zijn broek.Het lukt Tom niet om samen te spelen. Hij deelt het speelgoed niet en begint snel te huilen.Tom lust geen eten meer. | Als Tom iets niet lukt, niet vragen wat er aan de hand is. Tom op schoot nemen en zodra hij gezakt is in zijn spanning hulp laten vragen. Altijd op gehoor- en oogafstand van Tom. Tom regelmatig naar de toilet sturen om ongelukjes te voorkomen. Wanneer Tom samenspel opzoekt, ander spelmateriaal aanbieden. |
| 4 Rood controleverlies; zeer hoge spanning | Tom gilt, huilt, en stapt voet op de grond. Tom communiceert niet meer.Bij een aanraking slaat Tom om zich heen. | Tom niet aanraken.Tom zijn lievelingsknuffel geven.Afleiding geven, door te blijven praten met Tom. Structuur bieden. In Tom zijn nabijheid blijven.Op een lage toon tegen Tom praten. |
Extreme gevallen
In extreme gevallen, wanneer een kind zich in een psychische crisis bevindt, is het belangrijk om snel en doeltreffend te handelen om hen te helpen ontspannen. Een signaleringsplan kan een waardevol hulpmiddel zijn, niet alleen voor familieleden, maar ook voor hulpverleners die bij de situatie betrokken zijn. Het biedt een richtlijn en begeleiding voor het omgaan met noodsituaties en helpt bij het identificeren van de juiste stappen om het kind te ondersteunen. Naast het signaleringsplan is het belangrijk om professionele hulp te zoeken en advies in te winnen van ervaren hulpverleners. Zij kunnen de nodige begeleiding bieden om het kind te helpen herstellen en naar de toekomst toe te werken. Het is van groot belang dat alle betrokkenen zich zorgen maken om het welzijn van het kind en samenwerken om ervoor te zorgen dat ze de juiste zorg en ondersteuning krijgen om de crisis te boven te komen en zich goed te voelen.
Tips
Wat kunnen wij in de basis al doen om een kind te helpen:
- Blijf ontspannen en laat je niet meesleuren in de spanningen van het kind
- Vraag jezelf altijd af in welke fase het kind zich nu bevindt, zodat je hierop in kan spelen
- Blijf in contact met het kind! Dit kan op verschillende manieren; verbaal (praten), fysiek (aanraking) of non-verbaal (gezichtsveld)
- Houd je stemvolume laag en op 1 toon
- Zorg voor regelmaat en structuur
- Zorg voor een gezonde leefstijl; gezond eten, goede nachtrust en genoeg beweging
Hulpmiddel voor kinderen
Voor kinderen die er aan toe zijn om te praten over hun eigen emoties en spanningen, kan het van meerwaarde zijn om het signaleringsplan samen te maken. Als aanvulling daarop kan je speciaal voor het kind een hulpmiddel maken. Op dit hulpmiddel kunnen kinderen in spanning zelf de fase aangeven waarin ze zich bevinden, zodat jij als volwassene hierop in kunt spelen. Het kind leert zo zijn fases te herkennen en jij kan het kind sturen, helpen en leren wat te doen om in spanning te zakken. Het hulpmiddel kan op verschillende manieren genoemd worden. Het is maar net hoe het kind het zelf wilt noemen. Bijvoorbeeld; een stoplicht, een thermometer, een emotiemeter.
Nu jij!
Neem een kind in gedachte en ga de komende tijd naar het kind kijken wat die doet. Probeer de verschillende fases te gaan herkennen en schrijf in het signaleringsplan op welk gedrag je in de verschillende fases ziet. Nu ga je observeren en nadenken over wat het kind helpt per fase om in spanning te zakken. Mocht het lastig voor je zijn, dan kan het helpen om eerst eens een signaleringsplan over jezelf te schrijven.
Het format van het signaleringsplan is hier als PDF te downloaden, zodat je dit vanaf nu altijd kan gebruiken!
Hebben jullie meer tips over opvoeding?
Bekijk hier al onze blogs over opvoeden
Zijn jullie oppassers ook getraind in dit soort technieken?
Wij hebben oppassers die inderdaad bepaalde diploma’s hebben behaald, maar onze oppassers hebben dit in principe niet. Wel bieden wij de Nanny Academy aan voor onze oppassers, zodat zij kunnen worden omgeschoold tot gastouder. Lees hier meer over onze Academie.
Lees ook:
Wanneer kun je je kind alleen thuis laten?
Knutselen doe je met je handen
Knutselen met kinderen
