Hechting, je hebt het woord waarschijnlijk al 100 keer voorbij horen komen. Overal krijg je te horen dat tijd doorbrengen met je kind al op jonge leeftijd belangrijk is, je hier veel in moet investeren en dat het een proces is dat zeker de eerste paar levensjaren van een kind levensbepalend zijn. Maar er wordt vaak niet uitgelegd wat hechting nu precies inhoudt, waarom dit zo belangrijk is en hoe je dit als ouder of professional het beste aan kunt pakken. Mijn naam is Josanne Verhoof, Pedagoog en Slaapcoach van Villa Bimbi en vertel jullie graag meer over opvoeding en de slaapontwikkeling bij kinderen!
Wat is hechting nu precies?
De Engelse psychiater John Bowlby is de grondlegger van de zogenaamde hechtingstheorie, waarin hij laat zien welke vormen van gehechtheid er zijn en wat bijdraagt aan een zogenaamde ‘veilige hechting’. Gehechtheid is de duurzame affectieve band tussen een jong kind en de vaste verzorger(s). Deze band ontwikkelt zich al tijdens de zwangerschap en versterkt zich continu na de geboorte.
Hoe deze gehechtheid tot uiting komt wordt wat duidelijker vanaf dat een baby 6 maanden oud is. Als een kindje veilig is gehecht zie je vaak dat er zogenaamde scheidingsangst optreedt. Je ziet dan dat de baby overstuur raakt op het moment dat zijn vaste verzorger de kamer verlaat. Ze hebben namelijk nog niet geleerd dat objecten en mensen blijven bestaan ook al zijn ze uit het oog onttrokken. Dit roept dus direct spanning en verdriet op.
Scheidingsangst hoeft zich niet persé rond de 6 maanden te manifesteren, dit gebeurt vaak ook rond de 8, 12 en 18 maanden. Wat je kunt doen om een kindje bij dit proces van zogenaamde ‘objectpermanentie’ te helpen ontwikkelen, is door het spelen van kiekeboe!
Waarom is hechting zo belangrijk?
Een jong kind is enorm kwetsbaar en is daarbij aangewezen op de verzorging en bescherming van volwassenen om zich heen. Een kindje moet dan ook kunnen vertrouwen op deze personen om te kunnen overleven. En juist deze ontwikkeling van vertrouwen maakt het principe van hechting dus letterlijk van levensbelang.
Een kindje leert dat zijn vaste verzorger er altijd voor hem is en sensitief responsief op hem reageert. Dat betekent dat de verzorger adequaat reageert op de behoeften van het kind die hij uit door middel van zijn gedrag.
Een kind dat veilig is gehecht en dus heeft geleerd te vertrouwen op personen in zijn omgeving, is dan ook in staat de rest van zijn leven positieve langdurige relaties aan te gaan met anderen en deze te onderhouden. Sociaal contact tijdens de opvoeding tussen ouder zal zijn vruchten afwerpen tijdens zijn of haar verdere leven.
Hechting bij kinderen is een cruciaal onderwerp waar ouders, opvoeders en verzorgers zich bewust van moeten zijn. Een gezonde relatie tussen een kind en zijn opvoeder of verzorger is van essentieel belang voor de emotionele ontwikkeling van het kind. Signalen van een slechte hechting, zoals vermijding, angst en agressie, moeten serieus worden genomen.
Kinderen hebben een aangeboren behoefte aan hechting en zijn afhankelijk van hun verzorgers om deze behoefte te vervullen. Een emotioneel gezonde hechting tussen kind en volwassene zal de basis leggen voor een gezonde ontwikkeling en succes op school. Het is belangrijk om het verlangen van een kind naar hechting serieus te nemen en als ouder of verzorger een veilige basis te bieden, vooral door de hechte relatie met de vader en moeder te ontwikkelen.
Wat moet ik weten over onveilige hechting?
Een onveilige hechting kan leiden tot problemen zoals grensoverschrijdend gedrag en emotionele instabiliteit bij kinderen. Het is daarom belangrijk om als ouder alert te zijn op signalen van het kind die wijzen op een onveilige hechting.
Dit kan bijvoorbeeld blijken uit een gebrek aan vertrouwen in anderen of juist een overmatige afhankelijkheid van anderen. Vooral bij wisselende opvoeders en gebroken gezinnen kan het kind moeite hebben om een veilige hechting te ontwikkelen.
Als ouder is het daarom belangrijk om zoveel mogelijk tijd met het kind door te brengen in de eerste levensjaren en een veilig gevoel te bieden. Een optimale ontwikkeling van het kind begint immers bij een veilige en stabiele hechting met de ouders.
Wanneer een kind onveilig gehecht is en een vermijdende hechtingsstijl ontwikkelt, zal het kind reageren op verschillende opvoeders met een verlangen om onafhankelijk te zijn en niet te veel afhankelijk te zijn van anderen.
Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen een vermijdende hechting en andere hechtingsstijlen, zodat de juiste aanpak kan worden gekozen om het kind te helpen. Het is de moeite waard om aandacht te besteden aan de manier waarop het kind zich gedraagt in spannende situaties, omdat dit kan onthullen hoe het kind zich voelt bij het omgaan met stress. Een veilig gehecht kind zal later in het leven beter in staat zijn om relaties aan te gaan en uitdagingen aan te gaan.
Hoe bouw je een veilige hechtingsrelatie op met een kind?
Nu dat we weten wat hechting inhoudt en waarom dit zo belangrijk is, vertel ik je graag wat meer over de manier waarop je nu een veilige hechtingsrelatie opbouwt.
Je weet dat, op het moment dat een kindje is geboren, je invloed uit kan oefenen op de hechtingsrelatie. Zoals al eerder genoemd is het belangrijk dat je sensitief responsief reageert en dus aan de behoeften van een kindje voldoet. Het basisvertrouwen dat een kind ontwikkelt in interactie geeft hem de kans om de wereld om zich heen te gaan ontdekken. Hij durft dan ook naar buiten toe te treden, omdat hij weet dat er altijd een veilige haven is om op terug te vallen.
Om sensitief responsief te kunnen reageren is het belangrijk om te weten wat het karakter en temperament van een kindje is. Er zijn veel verschillende soorten temperament, maar hierover staat meer beschreven in de blog over temperament.
Zodra je weet wat het temperament van een kindje is, kun je jouw handelen hierop afstemmen. En dit is belangrijk! Zo kan je bijvoorbeeld een druk en levendig kind lastig vinden, omdat jouw eigen karakter hier niet op aansluit en je merkt dat jouw handelen dan ook vaak niet in één lijn staat met de behoeften van het kind.
Als je het kind bekijkt vanuit zijn eigen karakter en temperament, zie je een kind dat nieuwsgierig is en sta je misschien wel versteld van de ondernemingslust die hij in zijn gedrag laat zien. Door het karakter en de behoeften in kaart te brengen, kan jij jouw handelen beter afstemmen op het kind en dan dus ook sensitief responsief reageren.
Goed om te weten is dat een veilige hechting zeer belangrijk is tijdens de opvoeding. Kinderen die geen goede relaties opbouwen, kunnen onveilige hechting ervaren waarbij psychische problemen kunnen ontstaan. Bovendien resulteert een veilige hechting ook een een sterke cognitieve ontwikkeling.
Dr. Sears noemt 6B’s om een veilige hechting te stimuleren. Deze hebben wij dan ook aangevuld met de punten die wij hierboven als belangrijk hebben genoemd.
- Bandvorming; onderneem samen activiteiten afgestemd op de behoeften en mogelijkheden van het kind. Volg het kind in zijn spel om er zo achter te komen waar hij op dit moment mee bezig is en wat hem dus interesseert.
- Borstvoeding; ook als een kind flesvoeding heeft ontvangen is het in staat zich veilig te hechten. Zorg ervoor dat je van de voedmomenten een ontspannen één op één momentje maakt waarbij je zo veel mogelijk oogcontact weet te maken.
- Babydragen; geef alle liefde die het kind nodig heeft (hier groeien ze letterlijk van). Huid op huid contact is dan ook een zeer positieve manier voor het stimuleren van de hechting. Denk hierbij ook aan baby- en kindermassages, of het dragen in een draagzak of draagdoek.
- Baby in dezelfde slaapkamer; zeker de eerste 6 levensmaanden is het helpend om een kindje op dezelfde slaapkamer als zijn ouder(s) te laten slapen.
- Begeleiden van emoties; reageer sensitief responsief op het gedrag van een kind. Luister naar het kind en observeer zijn gedrag om jouw handelen hier op aan te kunnen passen. Respecteer hierbij zijn eigen karakter en temperament.
- Balans en begrenzing; zorg ervoor dat jij de veilige haven bent waar het kind altijd op terug kan vallen en hij zich veilig kan voelen. Dit doe je mede door voorspelbaar te zijn in jouw handelen, maar ook in de leefomgeving van het kind. Regels helpen bijvoorbeeld voorspelbaarheid te creëren en dit biedt veiligheid omdat het kind weet wat hij kan verwachten.
Zoals je ziet zijn er dus veel zaken die bijdragen aan het ontwikkeling van een veilige hechting, maar ik weet zeker dat je het al fantastisch doet! En onthoud dat jij als ouder jouw kindje het beste kent en jij als professional een kind goed kan leren kennen door hier met ouders over in gesprek te gaan en zijn gedrag goed te observeren. Zo werken we allen samen aan de veilige gehechtheid van een kind, zodat hij zich kan ontwikkelen tot sterk en gelukkig persoon in onze maatschappij.
Hoe herken je hechtingsproblemen kind?
Je herkent hechtingsproblemen bij je kind als hij of zij liever niet op zoek gaat naar contact en nabijheid van anderen. Een kind dat te veel toenadering zoekt, kan overigens ook een teken zijn. Bovendien kan dit naar voren komen in agressief, boos gedrag.
Welke leeftijd is hechting belangrijk?
Het hechtingsproces is al vanaf het het eerste levensjaar al belangrijk. De eerste relaties waarbij een kind bewust is van een persoon en diegene herkent, komt al voor tussen de 6 en 12 maanden. Natuurlijk is het belangrijk dat het opbouwen van goed, veilige relaties gedurende de hele kindertijd gebeurt.
Gerelateerde berichten
Gebruikte bronnen:
Barnard, P., Morland, I. & Nagy, J. (2019). Children, Bereavement and Trauma; Nurturing Resilience.
England, London: Jessica Kinglsey Publishers [JKP].
Hogg,T. & Blau,M. (2005). The Baby Whisperer: Solves All Your Problems. London,
England: Vermilion.
Hoof van, L. & Vries de, M. (2014). Als opvoeden niet vanzelf gaat; Orthopedagogiek in de praktijk.
Nederland, Amersfoort: ThiemeMeulenhoff.
Karp,H.,M.,D. (2015). The happiest baby on the block: The new way to calm crying and help
your newborn baby sleep longer. New York, NY: Bantam Books
Mindell, J.,A. & Owens, J., A. (2015). A clinical guide to pediatric sleep: Diagnosis and Management
of Sleep Problems. London, England: Wolters Kluwer.
Perry, B.,D., M.D. & P.h.D. (2011). Born For Love; Why Empathy Is Essential And Endagered. USA,
New York City: HarperCollins Publisher.
Sears, W. & Sears, M. (2018). Het attachtment parenting boek. Nederland, Amsterdam: Samsara.
Spock, B. (1998). Baby- en kinderverzorging & opvoeding; nog altijd de beste gids voor ouders en
grootouders. Utrecht, Netherlands: Kosmos.
